Το «κουμπί διαγραφής» του εγκεφάλου και πώς να το...
Υπάρχει ένα παλιό ρητό στην νευροεπιστήμη: «οι νευρώνες που πυροδοτούνται μαζί, συνδέονται».
Αυτό σημαίνει πως όσο περισσότερο επεξεργάζεστε ένα νευρωνικό κύκλωμα, τόσο δυνατότερο γίνεται. Αυτό επειδή, σύμφωνα με ένα άλλο παλιό ρητό: «η πρακτική κάνει την τελειότητα». Όσο περισσότερο εξασκείστε στο πιάνο ή μιλάτε μια γλώσσα τόσο δυνατότερα γίνονται αυτά τα κυκλώματα.
Οι επιστήμονες το ξέρουν αυτό εδώ και χρόνια. Ωστόσο, στη σημερινή εποχή οι ερευνητές έχουν μάθει ακόμα ένα μέρος της αλήθειας: για να μάθετε κάτι, ακόμα πιο σημαντική από την πρακτική είναι η ικανότητα να ξε-μάθετε ή να σπάσετε τις παλιές νευρωνικές συνδέσεις. Αυτό λέγεται «συναπτική αποκοπή».
Πως δουλεύει
Φανταστείτε πως ο εγκέφαλος σας είναι ένας κήπος αλλά αντί για λουλούδια, φρούτα και λαχανικά καλλιεργείτε συναπτικές συνδέσεις μεταξύ των νευρώνων. Αυτές οι συνδέσεις είναι οι νευροδιαβιβαστές όπως η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη και άλλες.
Τα νευρογλοιακά κύτταρα είναι οι κηπουροί του εγκεφάλου σας- δρουν για να επιταχύνουν τα σήματα ανάμεσα σε ορισμένους νευρώνες. Άλλα νευρογλοιακά κύτταρα αφαιρούν τα ζιζάνια, σκοτώνουν τα παράσιτα και συλλέγουν τα νεκρά φύλλα. Αυτοί που κλαδεύουν τον κήπο του εγκεφάλου σας λέγονται «μικρογλοιακά κύτταρα». Αποκόπτουν τις συναπτικές σας συνδέσεις. Το ερώτημα είναι, πως ξέρουν ποιες να κλαδέψουν;
Οι ερευνητές απλώς ξεκινούν ξεμπερδεύουν αυτό το μυστήριο, αλλά αυτό που ξέρουν είναι ότι οι συναπτικές συνδέσεις που χρησιμοποιούνται λιγότερο σημαδεύονται από την πρωτεΐνη C1q (και από άλλες). Όταν τα μικρογλοιακά κύτταρα ανιχνεύουν αυτό το σημάδι, δεσμεύονται με την πρωτεΐνη και καταστρέφουν- ή κλαδεύουν- την σύναψη.
Έτσι ο εγκέφαλος σας ελευθερώνει χώρο για να χτίσετε καινούργιες και δυνατότερες συνδέσεις έτσι ώστε να μάθετε περισσότερα.
Γι αυτό ο ύπνος έχει σημασία:
«Ο εγκέφαλος καθαρίζεται όταν κοιμάστε!»
Έχετε νιώσει ποτέ πως ο εγκέφαλος σας είναι γεμάτος, συνήθως όταν μαθαίνετε κάτι καινούργιο ή ξεκινάτε μια νέα δουλειά ή ένα χόμπι; Λοιπόν, μπορεί να είναι.
Όταν μαθαίνετε πολλά πράγματα, ο εγκέφαλος σας χτίζει συνδέσεις αλλά είναι ανεπαρκείς. Ο εγκέφαλος σας χρειάζεται να «κλαδέψει» πολλές τέτοιες συνδέσεις και να χτίσει πιο δυναμικούς και αποτελεσματικούς δρόμους. Το κάνει όταν κοιμάστε.
Όταν κοιμάστε τα εγκεφαλικά κύτταρα συστέλλονται έως και 60% για να δημιουργήσουν χώρο ώστε τα νευρογλοιακά κύτταρα να έρθουν και να μαζέψουν αυτά που δε χρειάζεστε. Έτσι κλαδεύουν τις συνάψεις σας.
Έχετε ξυπνήσει ποτέ έπειτα από έναν καλό ύπνο και μπορείτε να σκεφτείτε καθαρά και γρήγορα; Γι αυτό συμβαίνει. Είναι σαν να ανασυγκροτείτε τον δίσκο του υπολογιστή σας.
Για τον ίδιο λόγο ο σύντομος ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας ωφελεί τόσο τις γνωστικές σας ικανότητες. Ένας δεκάλεπτος ή εικοσάλεπτος ύπνος δίνει την ευκαιρία στα μικρογλοιακά κύτταρα να εισέλθουν και να καθαρίσουν κάποιες αχρησιμοποίητες συνδέσεις και αφήνουν χώρο για να μεγαλώσουν καινούργιες.
Το να σκέφτεστε χωρίς να έχετε κοιμηθεί είναι σαν να κόβετε την διαδρομή σε μια πυκνή ζούγκλα με μαχαίρι. Υπάρχει πυκνή βλάστηση, η διαδικασία είναι πολύ αργή και εξουθενωτική.
Το να σκέφτεστε ενώ έχετε κοιμηθεί είναι σαν να περιπλανιέστε χαρούμενοι σε ένα πάρκο. Τα μονοπάτια είναι καθαρά και συνδέονται με άλλα σε διακριτά σημεία, τα δέντρα είναι τοποθετημένα έτσι ώστε να βλέπετε μπροστά και μακριά. Είναι αναζωογονητικό.
Πως μπορείτε να ελέγξετε τι διαγράφεται από τον εγκέφαλο σας:
Οι συνδέσεις που δεν χρησιμοποιείτε σημαδεύονται για ανακύκλωση. Αυτές που χρησιμοποιείτε ενυδατώνονται και οξυγονώνονται. Οπότε, να προσέχετε τι σκέφτεστε.
Αν ας πούμε ξοδεύετε πολύ χρόνο διαβάζοντας θεωρίες σχετικά με το τέλος του «Game of Thrones» και πολύ λίγο στην δουλειά σας, μαντέψτε ποιες συνάψεις πρόκειται να σημαδευτούν για ανακύκλωση.
Αν έχετε κόντρα με κάποιον από την δουλειά και αφιερώνετε τον χρόνο σας σκεφτόμενοι στο τι πρέπει να του κάνετε και όχι στην δουλειά που ετοιμάζετε, θα δημιουργήσετε μια δυνατή σύναψη στα σχέδια εκδίκησης αλλά μια αδύναμη όσον αφορά την καινοτομία.
«Επικρατεί, αυτό στο οποίο συγκεντρώνεστε! Κυριολεκτικά διαμορφώνετε το μυαλό σας επιλέγοντας σε τι θα δώσετε προσοχή».
Φυσικά, μπορείτε να ελέγξετε τι σας συμβαίνει μέσα στη μέρα, αλλά δεν μπορείτε και να ελέγξετε πόσο σας επηρεάζει. Πιο συγκεκριμένα, μπορείτε να επιλέξετε τι σας επηρεάζει και κατασκευάζει τις νευρωνικές σας συνδέσεις.
Αντί να εστιάζετε στα πράγματα που σας κρατάνε πίσω, επικεντρωθείτε σε αυτά που σας κάνουν καλύτερο άνθρωπο. Αντί να φαντάζεστε σενάρια που πιθανώς δε θα συμβούν ποτέ, διαλογιστείτε. Καθαρίστε το μυαλό σας. Φέρτε το μυαλό σας στο παρόν και χρησιμοποιήστε την ψυχική σας ενέργεια σε αυτά που σας ωφελούν.
Είναι πραγματικά παιχνίδι στρατηγικής. Χρειάζεται να χρησιμοποιήσετε έξυπνα το μυαλό σας, να είστε έξυπνοι. Το να αντιστέκεστε σε πειρασμούς που δεν σας ωφελούν, αυτό σας κάνει έξυπνους.
Για να διαγράψετε κάτι, απλώς σταματήστε να το σκέφτεστε. Ακόμα και όταν το θυμάστε, αλλάξτε την συγκέντρωση και την προσοχή σας. Αργά ή γρήγορα θα σημαδευτεί για ανακύκλωση.
